Depresyondan Şak Diye Kurtulmak Mümkün Mü?
İlgili podcasti şurada yapmıştık. Çoğu insan dönem dönem depresyona girer ve bununla mücadele eder. Tipik bir hata olarak mutsuzluğu da mutluluğun tersi olarak düşünerek mutlu olursa depresyonunun geçeceğini düşünür. Oysaki mutluluk, mutsuzluğun tersi değildir.
Bunu şöyle ispatlayabiliriz:
Örneğin en mutlu olduğunuz anı düşünün, hediye almak, terfi almak, aşık olduğunuz kadının size teklif etmesi? Hepsi aniden sizi mutlu eder ve yavaş yavaş söner, maksimum 1-2 gün bu his devam edecektir. Bir de sizi negatif hissettiren duyguları düşünün, hemen geçer mi? Ayrılık, terk edilme, bir sevdiğiniz ölümü? Bu hisler 1 günde geçmez, hatta ilk gün şok etkisiyle ne olduğunu anlamaz. 2. Ve 3. Gün daha çok acı çekersiniz. Örneğin depresyon tanıları 2 haftada verilir. İntihar süreci uzun depresyon sonunda ortaya çıkar. Negatif hisler, pozitiflere oranla çok daha bulaşıdır.
“Mutluluk sahip olmayla ve alışmayla; mutsuzlukta sahip olduğunu kaybetmeyle ilişkilidir.”
Kaybettiğiniz bir şeyi tekrardan bulduğunuzu veya ayrılan sevgilinizin geri döndüğünde büyük sevinç yaşarsınız ama yine sahip olma yanılgısıyla kısa sürede bu hissi normalleştirirsiniz. O şeyi yine kaybettiğinizde yine yoğun negatif duygular içine girersiniz. Fark ettiyseniz mutlu olmak belki 1 birimken, negatif hissetmek -10 birimdir. Bu yüzden sırayla Epikür ve Stoa felsefesi gelişmiştir. Epikürcüler elinizde olanla mutlu olmayı çalışın derken, Stoacılar kontrol edemedikleriniz için üzülmeyin demiştir.
Demek ki negatif hislerden kurtulmanın basit, hızlı hap versiyonları yoktur. Bunu oboziteye benzetebiliriz. Obez insanlar yıllarca yanlış beslenmiştir, kas ve sinir sistemleri buna uygun gelişmiştir, kardiyovasküler sistemleri rezalet hale gelmiştir fakat mucizevi bir hapla zayıflamaya çalışırlar. Bunun örneğini 2000lerin başında gördük, çoğu kişi bu haplarla bağımlı oldu, rahatsızlandı ve hepsi aniden toplatıldı. Hatta Requiem For A Dream filminde bu çok iyi işlenir. Neyse.
Belki depresyon sırasında pozitif bir şeyler sizi iyi hissettirebilir ama sorun hala ordadır, zihin setiniz hala aynıdır ve kısa süre sonra mutsuzluk geri gelecektir.
Ne Yapmalıyız?
Obeziteyi nasıl yenersiniz? Rejim tamamen değişmeli, spor yapılmalıdır. 15 senelik birikim 1 ayda değişmez, aylarca mücadele edilir ve bir noktada üstesinden gelinir. İşte zihin de böyledir, yıllarca kendinizi yanlış beslerseniz, bunu değiştirmek için zihin rejimi yapmanız, zararlı şeylerden uzak durmanız, doğru kaynakları okumanız hatta terapi almanız gerekebilir. Terapilerin bile hemen işe yaramaması zihnin yavaş değişmesinden ötürü ortaya çıkar. Tekrarlı olarak terapi sürdürülmeli, tek başınaysanız size zarar veren kaynaklardan uzak durmalı sağlıklı bir hayat sürmelisiniz.
En basitinden stalk’dan uzak durulmalıdır. Çünkü eskiyi kurcalamak ve kontrol edemeyeceğin bir şeyi (örneğin eski sevgiliyi) geri kazanmaya çalışmak sadece eski anıları güçlendirmeyi ve unutma sürecinizi uzatmaya yarar.
Önceden anlatmıştım, pollyannacılık bile insanı geliştirir. Bu kişilerin negatif etmenlerden daha zor etkilendiği, para, kadın ve statüye daha kolay ulaştığı görülmüştür. Sizin düşmanınız sizsiniz. Sizin kararlarınız, sizin inandıklarınızdır. Önce bunu değiştirmelisiniz. (Bkz. Ayrılık Acısıyla Başa Çıkmak)
Çoğu kişi bir şey yapmak için önce duygunun gelmesini bekler fakat bilişsel davranışçı terapiden bunun yanlış olduğunu biliyoruz. Bir şey hissetmek için önce yapmanız da gerekebilir. Buna fake it until to make it diyoruz. Yani yapana kadar öyleymiş gibi davran. Örneğin spor yapınca “runner’s high” hissetmeniz en önemli çıktıdır. Öncesinde değil, spor yaptıktan sonra iyi hissedersiniz.
Hocam iyi günler, üniversitede aynı sınıfta bulunduğum hatunun güzel ilgisi ve yeterli arzusuyla bir ilişkiye başladık. 2.5 aylık süreçte cinsellik alsam da son 1-2 haftada ilgisinin azalması, dırdırlar akabinde ise eskisi gibi hissetmiyorum, senin hayatında bir yabancı gibiyim benimle her şeyi paylaşmıyorsun tarzı bir konuşma geçti. Bu noktada ayrılığın yakın… Read more »
Eskisi gibi hissetmiyorum diyen kadından sonraki cümleler pazarlık aşamasında yaptıklarındır. Böyle zamanlarda ben de pek hissettiğimden emin değilim diyerek ilişkiyi bitirmeniz daha iyi olur. Sonrasında daha fazla ilgi göstereren komple beta öder tarafına geçmişsin. Sonu açık. Asla değişmez. Bence aldığını sandığın arzu oranı da düşük. Bunu ileride arzulu bir kadınla… Read more »
Katılıyorum. Pratikte bazı sıkıntılar oldu. Zamanla oneitisim söndü, çok daha iyiyim. 3 hafta önce eski saplantılı ve şiddete eğilimli sevgilisiyle tekrardan barışıp nişanlandıkları haberi geldi.
Kılıçla yaşayan kılıçla ölür.
İyi haftalar.
Abi selam. Birkaç ay önce sevgilimden ayrıldım. Bir sıkıntım yok ama bu süreçte hoşlandığım/flört ettiğim her kadına oneitis sendromuna giriyor gibi hissediyorum. Bu nasıl bir psikolojidir, bir süre ilişkilerden uzak kalmayı tavsiye eder misin?
Bir taraftan iyi çünkü önceki sevgiline bağlı değilsin. Diğer taraftan kötü çünkü üstünde oluşturulan şartlanmadan kurtulamamışsın. Bir süre uzak kalmak yerine devam edip, bununla savaşmayı deneyebilirsin. Eğer hala başka kadınlarda eski sevgilimi görüyorum deseydin o zaman uzak kal derdim.
selam. fake it to until make it olayının başka bir yazında bahsettiğin nöroplastisite ile alakası var mı? davranış kalıplarını tekrar ederek içselleştirmemizin sebebi beynin ona göre yeni nöroplastisite üretmesi mi?
Merhaba, evet. Bunun yanısıra davranışı zihinine öğretmiş oluyorsun.
Abi antidepresanlar hakkında ne düşünüyorsun ? 24 yaşındayim major depresyonum var..Ömür boyu ilaçları kullanmak ne kadar doğru ?
Doğru değil. Anti-depresan bir karar aldığında veya bir şeyi geride bıraktığında onu uygulayabilmek için sana güç verir. Bir süreden sonra örneğin 6 ay 1 seneden sonra azaltılarak bırakılmalıdır.
Hocam selamlar, yaklaşık 2-2,5 ay önce, 1,5 senelik ilişkim sonra erdi. Güzel başlayan fakat sonrasında inanılmaz toksik bir şekilde devam ederek sonlanan bir ilişkiydi. Kız arkadaşımın babasıyla alakalı bir takım güven sorunları mevcuttu. (Aldatma, şiddet vs.) Doğal olarak bizim ilişkimize çok yansıdı (gece birlikte uyurken telefonlarımı karıştırmalar, anlık shit testler… Read more »
Hayatında biri yoksa ve sana arzu duyuyorsa zaten sana yazacaktır, sonrasında da bu konuyu konuşursunuz fakat bu olmadığı sürece kesinlikle aramamalısın.